Sommige ideeën ontstaan niet achter een bureau, maar ergens tussen koude lucht, warme herinneringen en een beetje kriebel in de buik. Het mijne begon in de winter tijdens het langlaufen op de Hunau. Ergens tussen krakende sneeuw en ademwolken dacht ik bij mezelf: waarom niet alle heuvels van meer dan 800 meter hoog in Sauerland skiën - in anderhalve dag? Niet twee. Anderhalve. Maar de kiem hiervoor was al eerder gelegd: In Edinburgh, waar ik studeerde, leerde ik over de fascinatie van de Munros - die ongeveer 282 bergen hoger dan 3.000 voet die ambitieuze bergbeklimmers in de loop der jaren hebben verzameld. Als je ze allemaal beklimt, mag je jezelf een Munroist noemen; tot nu toe hebben ongeveer 6.000 mensen dat gedaan. Deze mix van passie voor verzamelen en liefde voor de natuur is me bijgebleven. En dan is er nog mijn tijd in Zwitserland, inclusief een berggidsenopleiding die al lang stoffig is geworden, maar waar ik van ben gaan houden. Ik ben er niet meer actief, maar mijn liefde voor kaarten, hoogtelijnen en slimme routes is gebleven.
In de zomer ontmoette ik Sabine van Sauerland - een vriendelijk, motiverend gesprek over paden, vlakten en de bijzondere charme van deze regio. Het plan stond vast: aankomen met trein en bus, ergens rond Willingen beginnen en dan een elegante route nemen over alle 800m toppen - lopend, gemakkelijk, met begrip en een snufje humor. ---
Proloog met pech (en plan B) Zaterdag, 06:30. Wekker, koffie, naar de dienstregeling kijken - en bang: lijnafsluiting. Trein? Geannuleerd. Dus plan B: auto. Familie op de hoogte gebracht (gelukkig doen ze altijd mee als het op gekke ideeën aankomt). Ik rij aan, begin te lopen en zij verplaatsen de auto later. Logistiek: opgelost. In Willingen vind ik een grote parkeerplaats, eigenlijk alleen bedoeld voor dagjesmensen - maar de Sauerland ultraloper in mij is optimistisch. De zon komt nog voorzichtig dichterbij, mist hangt in de holtes, de lucht is fris en ruikt naar de bosgrond. De trailrunningrugzak is zo klein als een charmant understatement: er zit geen drinken in, alleen een paar kracht- en eiwitrepen. In tegenstelling tot de Alpen, Hooglanden of Rockies kun je in Sauerland gemakkelijk onderweg bijtanken. Dit is luxe in een minimalistisch jasje.
Dag 1 - Mist, edelherten en een rustige start Ik ga op weg naar de eerste 800 meter. Muren van mist, een zachte strook zonlicht, en daar - edelherten in de nevel. Geen mensen, geen fietsers, gewoon een rustig uitkijkpunt op de bergkam. Het is een van die momenten die je niet fotografeert omdat ze niet werken zonder geluid en kou in beeld. Dus sla ik het op op de grote harde schijf "Head". We dalen naar Willingen, iets meer dan 500 hoogtemeters, en gaan weer omhoog. Nu over het gras: er is hier geen echt pad, alleen oude paden en schilderachtige grensstenen - echte markeringen uit 1760, tussen Waldeck en Westfalen. Ik hou van deze tekenen des tijds. Terwijl de moderne navigatie piept, staan de stenen daar en zeggen: Wij waren hier al toen jouw GPS nog op een vallende ster zat. De dag schakelt over op "rennen-en-glimlachen-modus": adem, voetstappen, blik. De stilte is prachtig - het wordt niet "niets" genoemd, maar "alles zonder lawaai." ---
Dag 1 - Langenberg, Rothaarsteig en cultuurschok Langenberg, 843 meter, de hoogste in NRW. Er is een kruis op de top, ook wandelaars. Een paar Tsjechische vrouwen vergapen zich aan mijn loopspullen en maken een foto op de top. Dan in een collage van oppervlakken: Rothaarsteig, weidepaden, kleine beekjes, bemoste taluds, traptreden met wortels. Het pad is een buffet - ik neem van alles wat. En dan: Ettelsberg. Een programma van contrasten. Waar daarnet nog edelherten, mist en grensstenen waren, staat nu Siggi's hut - 's ochtends zo levendig alsof het Oktoberfest in juli is. 300 mensen, gezang, vrolijke stemmen, bierpullen, mountainbikes, stoeltjesliften. Ik grijns. Het Sauerland kan het allebei: meditatie in de hei - en Malle met meters hoogte. ---
Dag 1 - Mühlenkopf, Hegekopf en de kunst van het onspectaculaire Na de drukte wordt het weer rustig. Mühlenkopf, Hegekopf - niet elke "top" is hier een fotomotief. Soms is de hoogste top gewoon een hoge zitplaats. Als jager moet ik lachen: Wie heeft er een topkruis nodig als je een hoogzit hebt? Ik struin door weilanden, neem onopvallende bergkammen in me op, volg randen en richels. Dan komt een van mijn favorieten: de Clemensberg bij Neuer Hagen. Hochheide, helder terrein, mystiek in de lucht. Hier vertellen ouders hun kinderen verhalen over sinkholes - gaten in de karst waar het water in verdwijnt. Ik trakteer mezelf op een korte pauze. Later in Winterberg is er een watervoorraad. Er zijn minder mensen, de paden zijn smaller, de stilte dikker. Ik draaf langs poelen met salamanders, een meertje en vers herbeboste hekken - op een van deze heuveltoppen moet ik zelfs een stukje over het hek klauteren. Ik noteer: "Sauerland, categorie stealth". 47 kilometer later rol ik richting Züschen. Er staat een gezin te wachten. De hond kwispelt, de auto wordt verplaatst. We rijden naar Willingen, K1 bij het kabelbaanstation. Essen, lachen - en als toetje: Kaiserschmarrn van het huis.
De nacht - diagnose "loopschoen" We hebben een familiekamer. Ik ben dierenarts - en heb onze hond zelf geopereerd: een goedaardige tumor, alles is goed genezen. In de nacht word ik wakker. "Wat is dat voor geur...? Ontsteking? Pus?" Mijn hartslag stijgt, mijn hoofd werkt, ik voel rond - en ontdek de oorzaak: mijn hardloopschoenen. Ze lagen te drogen in de kamer. Conclusie: alles is goed met de hond - alleen de schoen heeft een wasmachine nodig. ---
Dag 2 - mist, spinnenwebben en een toren die ontbijtlacht. De familie rijgt hun wandelschoenen aan, ik krijg een kickstart en ga op weg. Minder toppen vandaag, maar opnieuw veel landschappen voor het hart. De ochtend is mistig, de spinnenwebben hangen als glinsterende hangmatten tussen de grassen en takken. Na 8 tot 10 kilometer bereik ik de Ziegenhellen. Insidertip! Een uitkijktoren met uitzicht, schaarse bossen, heide, tekenen van wilde zwijnen. Een vriendelijke etappe met veel ruimte voor gedachten. Op naar de Wallershöhe. Ik vind het hoogste punt alleen omdat daar een bord staat. Is het precies hier? Wie zal het zeggen. In een land vol DIN-normen zijn hoogtespecificaties soms verrassend genereus.
Kahler Asten - en dat gedoe met die e-bikes Het pad loopt omhoog en ik kom een groep e-mountainbikers tegen. Een beetje vervelend, een beetje amusant - iedereen heeft tenslotte zijn eigen manier om van de bergen te genieten. Niet veel later sta ik op de Kahler Asten, de middelste berg van Sauerland. Hier bevindt zich een van de oudste weerstations van Duitsland. Heid, schapen, uitgestrektheid - en de wetenschap dat sneeuw hier traditie is. Ik gun mezelf een moment, haal diep adem en maak dan een omweg naar de skiliftcarrousel van Winterberg. Het is niet romantisch in de zomer, maar het staat wel op de lijst: Een van de skibergen is een echte van 800 meter.
De finale - Hund, Grab en Hunau Het wordt stiller boven Altastenberg, de paden ruiken naar sparrenhars en aarde. Onderweg ontdek ik een hondengraf - een stille plek die me als dierenarts raakt. Uiteindelijk sta ik op de Hunau - pretentieloos, bosrijk, stil. Geen spektakel. Alleen het gevoel dat de cirkel rond is.
83 kilometer, ongeveer 2.200 hoogtemeters, 17 toppen. Anderhalve dag. Een goed afgeronde tocht.
Uitrusting? Makkelijk! Benodigdheden? Makkelijk! Stemming? Geweldig Je hebt niet veel bagage nodig in het Sauerland. Ik reisde met een kleine trailrunningrugzak, zonder drank aan boord - alleen een paar repen. Drank was verkrijgbaar in Winterberg. De infrastructuur en gastvrijheid maken het gemakkelijk. Tegelijkertijd zijn er stille passages waar je alleen je eigen voetstappen hoort. Deze combinatie is zeldzaam en goud waard.
Conclusie - Sauerland als trailspeeltuin Als je van trailrunning houdt, heb je niet altijd de Alpen nodig. Het Sauerland biedt hoogtemeters, Heid, hoge bossen, brede bergkammen en een aanbod dat minimale bagage toelaat. Het is ideaal om te trainen: lange aaneengesloten beklimmingen, zachte en technische passages, een Rothaarsteig en gastvrijheid die elke uitputting omzet in voldoening. Deze ultra trail is toegankelijk. Het kan worden gepland, aangepast en gevarieerd - zonder alpine drama. Als je wilt, kun je het in etappes doen, als je kunt, kun je het in anderhalve dag doen. Kaiserschmarrn en koffie smaken daarna nog beter. En de hardloopschoenen? Die kunnen daarna in de wasmachine.